Posługując się programami tekstowymi można napotkać określenia takie jak font czy czcionka. Biorąc pod uwagę fakt, że obydwa te słowa są używane w celu określenia kroju pisma na komputerze, można by pomyśleć, że znaczą one to samo, tylko w innych językach. Jednak zagłębiwszy się w ten temat, można się dowiedzieć, że ta sprawa wcale taka prosta nie jest.
Co to jest font?
Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN font to „rodzaj pisma dla komputera lub drukarki”. Zatem określa on krój pisma, które widzimy na ekranie, a który jest zazwyczaj przez programy tekstowe nazywany czcionką. Jeśli zastanawiałeś się, czy Arial lub Calibri są fontami czy czcionkami, to już wiesz, że pierwsze z tych określeń na pewno się do nich odnosi. Ale możesz się też zastanawiać, czy przypadkiem czcionka nie oznacza tego samego.
Co to jest czcionka?
Słownik Języka Polskiego PWN podaje dwie definicje tego słowa. Pierwszą z nich jest „prostopadłościan z odwróconą literą lub znakiem drukarskim, dającymi w druku odbitkę tej litery lub znaku”, a drugą jest „kształt i wielkość liter w druku”. Obydwie te definicje wskazują na powiązanie czcionki z drukowaniem, a nie z krojem pisma widocznym na ekranie. Pierwsza z tych definicji odnosi się do przyrządów służących do odbijania liter na papierze i wchodzących w skład prasy drukarskiej czy maszyny do pisania. Druga z definicja może być bliżej związana z fontami, jednak wskazuje na to, że odpowiedź na pytanie czy coś jest fontem czy czcionką zależy od miejsca, gdzie się znajduje. Na ekranie komputera mamy do czynienia z fontami, które, jeśli zostaną wydrukowane, staną się czcionkami.
Font czy czcionka – dlaczego nam się mylą?
Za błąd w naszym rozróżnianiu fontów i czcionek odpowiedzialny jest system Windows. Przy tłumaczeniu z języka angielskiego na polski pojawił się błąd, którego firma Microsoft do tej pory nie poprawiła. W systemie Windows fonty są cały czas określane jako czcionki, pomimo niezgodności z prawidłowym językiem polskim, a na skutek popularności programów takich jak Microsoft Word mylenie tych dwóch pojęć przeszło do świadomości społecznej.
Przeczytaj również: Pisanie ekspresywne – na czym polega i jakie niesie korzyści?
Również na stronie internetowej firmy Microsoft używane są te określenia w sposób wprowadzający w błąd osoby zastanawiające się, czy użyć słowa font czy czcionka. Co jest ironiczne, można tam przeczytać, że „Wszystkie czcionki są przechowywane w folderze C:\Windows\Fonts.”. Sprawia to, że ludzie mogą pomyśleć, że słowo czcionka jest po prostu tłumaczeniem słowa font z języka angielskiego na polski.
Ponadto w programie Microsoft Word, mając ustawiony język polski, słowo font jest podkreślane czerwoną linią, która oznacza, że słowo nie występuje w danym języku. Błędne tłumaczenie i wykorzystanie słów przez firmę Microsoft oraz zaznaczanie, że słowo font nie występuje w języku polskim doprowadziło do tego, że wielu Polaków nie rozróżnia prawidłowo czy to co widzą jest fontem czy czcionką.
Font czy czcionka – którego słowa używać?
Jeśli chcesz mówić po polsku, zgodnie z obecnie obowiązującymi zasadami, na określenie krojów pisma widocznych na ekranie powinieneś używać określenia font,
a słowa czcionka powinieneś używać na ich określenie po wydrukowaniu. Jednak ze względu na powszechne przekonanie co do znaczenia tych dwóch słów oraz na małą popularność pras drukarskich (co zmniejsza ryzyko pomyłki dotyczącej tego co oznacza słowo czcionka), w codziennym użyciu nie powinno być problemu, jeśli na font powiesz czcionka. Każdy zrozumie co masz na myśli. Należy też pamiętać, że język cały czas ewoluuje i słowa zmieniają swoje znaczenia, więc jest niewykluczone, że już wkrótce czcionka oficjalnie przyjmie znaczenie słowa font i nie będzie trzeba się zastanawiać, czy mówimy o foncie czy o czcionce.
Z drugiej strony istnieją sytuacje, w których ważne jest precyzyjne rozróżnianie co to jest font, a co to jest czcionka. Dla prawników zajmujących się prawami autorskimi to rozróżnienie jest istotne, ponieważ fonty mogą takim prawom podlegać. Dlatego zawsze upewnij się, że osoba, z którą rozmawiasz, wie o co Ci chodzi, gdy tych słów używasz.
Autor tekstu: Kacper Dądela